گیاهخواری و مشکلات آن

افرادی که رژیم‌های گیاهخواری دارند سه گروه هستند؛ طرفداران رژیم گیاهخواری تام که بجز منابع غذایی گیاهی، هیچ ماده خوراکی دیگری مصرف نمی‌کنند، افرادی که علاوه بر مواد خوراکی گیاهی، شیر هم مصرف می‌کنند و افرادی که علاوه بر شیر، تخم مرغ هم می‌خورند. به گفته متخصصین، افراد گروه سوم که شیر و تخم مرغ هم مصرف می‌کنند، با این رژیم مشکلات کمتری پیدا خواهند کرد.

گیاهخواری با مواد غذایی غنی شده

در کشورهای غربی، صنایع غذایی مواد خوراکی گیاهی مثل غلات، حبوبات و خوراک کودکان را که بر مبنای غلات و حبوبات است، با مواد مغذی کلیدی مثل کلسیم، آهن، روی، ویتامین D، ویتامین 12 B و ید که کمبودشان در تمام دنیا شایع است، غنی می‌کنند. او ادامه می‌دهد: آن‌ها این کار را به بهترین شکل و با فناوری و تکنولوژی پیشرفته انجام می‌دهند تا مصرف کننده این مواد غنی شده گیاهی دچار هیچ کمبودی نشود، بنابراین در این کشورها حتی رژیم غذایی گیاهخواری تام، هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند، اما در کشورهایی که تکنولوژی صنعتی این قدر پیشرفته نیست و موادغذایی گیاهی غنی شده با ویتامین‌ها چندان وجود ندارد یا در دسترس نیست یا مقدار ماده مغذیش به اندازه کافی نیست، پیروی از چنین رژیم غذایی را پیشنهاد نمی‌کنیم.

در کشور ما به طور خیلی جزئی و پراکنده، خوراکی‌های غنی شده مثل شیر غنی شده با ویتامین D آن هم در شهرهای بزرگ وجود دارد. البته مقدار ویتامین اضافه شده به این شیرها هم بسیار جزئی است و در نتیجه اگر شخصی رژیم گیاهخواری داشته باشد و علاوه بر آن شیر هم مصرف کند، ویتامین D بدنش یا آهن و کلسیم و روی مورد نیازش تامین نمی‌شود و دچار مشکل خواهدشد.

با توجه به آنچه گفته شد، اگر کسی بخواهد در ایران رژیم غذایی گیاهخواری داشته باشد و بجز گیاهان هیچ ماده غذایی دیگری مصرف نکند، دچار این کمبودها خواهد شد و بخصوص اگر در سنین رشد باشد، مشکلات بیشتری سراغش خواهد آمد چون از بدو تولد تا هجده سالگی بدن به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد.

نوجوان‌ها و سالمندان بیشتر در معرض خطرند

کسانی که گیاهخوار هستند، اما شیر و تخم مرغ هم مصرف می‌کنند، بخصوص اگر در سنین رشد یا جزو گروه‌های آسیب پذیر مثل خانم‌های باردار و شیرده و سالمندان و بیماران باشند، زیر نظر متخصص تغذیه می‌توانند رژیم گیاهخواری داشته باشند، ولی هرگز نباید مصرف خوراکی‌های حیوانی را به صفر برسانند.

گیاهخواران هم چاق می‌شوند

با مصرف خوراکی‌های صد درصد گیاهی احتمال چاقی و اضافه وزن بسیار کم است ولی در بین موادغذایی گیاهی، موادی هم وجود دارند که اگر انتخاب شوند، نه تنها باعث کاهش وزن نمی‌شوند، بلکه افزایش وزن را هم در پی خواهند داشت.

مثلا دانه‌های روغنی یا روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون، ذرت، آفتابگردان و کانولا همه منشا گیاهی دارند، ولی بین تمام خوراکی‌ها، کالری روغن‌ها بسیار بالاست یعنی یک گرم روغن، 9 کیلوکاری انرژی دارد. به عنوان مثال درست است که می‌گوییم روغن زیتون سالم ترین روغن‌های گیاهی است و اصلا با روغن جامد و مارگارین و… قابل مقایسه نیست، اما اگر همین روغن هم زیاد مصرف شود، می‌تواند مضر باشد و باعث اضافه وزن و چاقی خواهد شد. به گفته دکتر وفا، نسبت کل کالری دریافتی با کل کالری‌ای که بدن نیاز دارد، مهم است و حتی اگر گیاهخوار باشیم ولی بیش از نیاز بدن کالری مصرف کنیم، چاق خواهیم شد.

تنوع را فراموش نکنیم

تنوع در رژیم غذایی بسیار اهمیت دارد. گیاهخواران باید رژیم غذایی متنوعی داشته باشند و مواد خوراکی مختلفی از صیفی جات، میوه‌ها، سبزی‌ها و… در برنامه غذایی خود بگنجانند و با آن‌ها غذاهای متفاوتی درست کنند. او می‌افزاید: هم در خوراکی‌های گیاهی و هم حیوانی تنوع وجود دارد مثلا نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی، انواع میوه‌ها و سبزی‌ها همه خوراکی گیاهی اند، اما مساله این است که اگر کسی در ایران رژیم گیاهخواری بگیرد خود را به خطر می‌اندازد و در معرض کمبودهایی قرار می‌دهد چون برخی ویتامین‌ها مثل B12 با مصرف گوشت به بدن می‌رسند.

رفع کمبود با مکمل‌ها عاقلانه نیست

یک اصل اساسی در تغذیه سالم این است که هر فرد سالمی‌ باید در وهله اول بتواند تمام نیازهای تغذیه ای اش را از طریق خوراکی و آشامیدنی‌های طبیعی دریافت کند، حالا اگر با وجود این، فردی در معرض کمبود آهن قرار گیرد، پزشک در دوز مشخص و به مدت مشخص برایش مکمل آن را تجویز می‌کند، ولی این که فردی به خیال خود بخواهد رژیم غذایی‌اش را با گیاهخواری اصلاح کند و مکمل هم مصرف کند، ایده درستی نیست چون اولویت این است که با مصرف خوراکی‌ها تمام نیازهای بدن تامین شود نه مصرف مکمل.