علم غذا مرجع صنایع غذایی و تغذیه مرجع صنایع غذایی و تغذیه
محصول تراریخته چیست؟
محصولات تراریخته محصولاتی هستند که از طریق مهندسی و اصلاح ژنتیک یک ارگانیسم بوجود می‌آیند که معادل آن genetically modified organisms یا gmos است.
در این اصلاح ژنتیکی، دی ان ای موجودات در خارج از بدن آنها تغییر کرده سپس به درون بدن آن موجود منتقل می‌شود ، به طوریکه به بخشی از دی ان ای آن موجود تبدیل شود.
بحث‌های زیادی در ارتباط با مضرات و فواید محصولات تراریخته وجود دارد که هنوز هم قطعیت کامل در مورد مفید بودن یا مضر بودن آنها وجود ندارد.
فواید محصولات تراریخته
1- مقاومت در برابر حشرات
بعضی از مواد غذایی به گونه‌ای تغییر پیدا می‌کنند که نسبت به آفات و حشرات، مقاومت بیشتری نشان می‌دهند. محققین با دستکاری ژنتیکی حشرات مشخصی توانستند میل آنها به محصولات زراعی را کم کنند. به همین خاطر آفت‌کش‌های شیمیایی کمتری برای دفع این آفات استفاده شده و به دنبال آن، آلودگی محیطی کمتر ایجاد خواهد شد و از طرفی میتوانیم ژنتیک گیاهان را بگونه‌ای تغییر دهیم که با تولید بوی بد، حشرات را دفع کنند
2-محصولات قوی‌تر
محصولات زراعی در برابر تغییرات آب و هوایی و بلایای طبیعی از بین می‌روند و از آنجایی که جمعیت، رو به رشد است در نتیجه نیاز غذایی هم بیشتر می‌شود و با این دستکاری ژنتیکی میتوان از تلف شدن محصولات جلوگیری کرد.
3- محصولات مغذی‌تر
بر اساس سازمان غذا و کشاورزی جوامع ملی، بعضی از محصولات تراریخته از نظر مواد معدنی و ویتامین‌ها مغذی‌تر هستند؛ به عنوان مثال برنج‌های تراریخته، برای رفع کمبود ویتامین A بسیار مفید است.
4- حفاظت از محیط زیست
افزایش محصولات تراریخته و چه بسا اصلاح نژاد حیوانات می‌تواند به حفاظت محیط زیست نیز کمک به سزایی کند. فرسایش خاک، انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای می‌توانند کاهش چشمگیری داشته باشند.
5- طول عمر بیشتر محصولات
وقتی یک محصول تراریخته در مقابل بلایا مقاوم می‌شود پس میتوان گفت عملیات برداشت و انبارداری آن نیز دردسر کمتری دارد و مدت بیشتری میتوان آن را نگهداری کرد.
6- کاهش قیمت محصولات غذایی
به تبع اگر تولید محصولات زیاد شود، قیمت آنها کاهش پیدا می‌کند.
مضرات محصولات تراریخته
1- واکنش آلرژیک
دستکاری ژنتیکی باعث ایجاد پروتئین هایی در گیاه یا جانور جدید می شود که ممکن است برای بدن انسان به عنوان عامل بیگانه شناسایی شده و منجر به ایجاد واکنش آلرژیک شود.
2- نامناسب برای محیط زیست
بطور صد در صد نمی‌توان گفت محصولات تراریخته برای محیط زیست مناسب هستند زیرا بقایای آنها تا مدتها به صورت مخفی باقی می‌ماند و برای محیط زیست نامناسب است.
3- کاهش کارایی آنتی بیوتیک‌ها
به دلیل تغییرات ژنتیکی، این محصولات به ویروس ها و باکتری ها مقاوم می شوند؛ خاصیت آنتی بیوتیکی خود را در بدن اعمال می کنند و از کارایی آنتی بیوتیک های دارویی می کاهند.
4- کاهش تنوع زیستی
از آنجایی که این دستکاری ژنتیکی موجب آسیب برخی از میکروارگانیسم‌ها می‌شود در نتیجه موجب از بین رفتن، انقراض و کاهش تنوع زیستی آنها می‌شود.
5- طعم غیرمتداول
به دلیل تغییر در ساختار این محصولات، طعم متفاوتی نیز خواهند داشت.
6- سلاح بیولوژیک
بسیاری از کشورها از این محصولات به عنوان سلاح بیولوژیک بر علیه دشمنان خود استفاده می کنند.
محصولات تراریخته از عوامل اصلی شیوع سرطان‌ها و بیماری‌های کبدی و گوارشی
مریم زارع متخصص داخلی و عضو گروه محققین روتن ارگانیک گفت: مقایسه محصولات تراریخته با محصولات ارگانیک که در شرایط طبیعی بدون دستکاری ژنتیکی پرورش پیدا می‌کنند، حاکی از وجود یک سری مواد مضر و خطرناک است که سبب بسیاری از بیماریها در بدن فرد شود؛ از جمله این مواد «گلیفوسات» است که برای مقاومت و اصلاح نباتات و به طور وسیع در محصولات تراریخته مورد استفاده قرار می‌گیرد که تحقیقات طی سالیان اخیر نشان‌دهنده‌ی اثر ماده‌ی سمی روی سلول در حال تکثیر است که باعث ایجاد جهش ژنی می‌شود که این سلول با ژنوم غیر طبیعی در صورت تکثیر و ایجاد کلونی می‌تواند زمینه‌ساز سرطان باشد.
وی افزود: اثر این ماده سمی در محصولات تراریخته روی سیستم غدد «اندوکرین» و هورمون های داخل بدن نیز حائز اهمیت است و مصرف مواد غذایی که حاوی مقدار زیادی از این ماده باشد می‌تواند با مهار آنزیم ها سبب نازایی و سایر اختلالات هورمونی شود.
همچنین در بررسی‌های به عمل آمده مصرف این نوع روغن‌ها می‌تواند با افزایش ریسک کبد چرب غیر الکی و همچنین افزایش چربی خون ، از جمله کلسترول همراه باشد.
برنج تراریخته
برنج تراریخته ایرانی مقاوم به آفت از سموم زیانبار بی‌نیاز است و از همین رو محصول نهایی در مقایسه با مشابه سنتی آن سالم تر بوده و فاقد هرگونه بقایای سموم در دانه است که می‌تواند عوارض سویی را بر روی سلامتی مصرف‌کنندگان برجای بگذارد.
برنج تراریخته با استفاده از روش مهندسی ژنتیک به نحوی تولید شده است که نوعی پروتئین به نام cry1ab در برگ‌ها و ساقه‌های آن تولید می‌شود که موجب مصونیت کامل این برنج در مقابل حمله‌ی آفات پروانه‌ای و از جمله کرم ساقه خوار برنج می‌شود. در نتیجه برای تولید این محصول، نیازی به کاربرد سموم شیمیایی و زیانبار برای دفع آفات نباتی نخواهد بود.
با توجه به اینکه بیشترین مصرف سموم شیمیایی حشره‌کش در کشور ما مربوط به مبارزه با کرم ساقه‌خوار برنج است، کشت این محصول فواید اقتصادی، بهداشتی، اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را به دنبال خواهد داشت.
